Etrušćanske grobnice: Grobnica pantera

GROBNICA PANTERA = tomba dei panteri (nekropola Monterozzi, otprilike u istom vremenskom periodu, možda malo kasnije, ali najstarija oslikana grob. na toj nekropoli – grob. maksimalno jednostavne kompozicije, sastoji se od samo jedne prostorije, otkrivena 1971. g., grobna odaja dužine 5 i širine 2,5 m, visina 2,5 m – na stražnjem i ulaznom zidu se nalaze naslikane scene koje su tipično orijent. karaktera jer je riječ o simetrično postavljenim mačkama koje između sebe na šapama «nose» glavu pantere na stražnjem zidu, slične mačke i na ulaznom zidu; apotropejski simboli = čuvari grobnica, s jedne strane simboliziraju podzemni svijet, s druge strane štite pokojnika od zlih sila – poznato i u grč umjetnosti; na lateralnim zidovima su postavljene svojevrsne trake što govori da je grob. nedovršena, a bila je zamišljena oslikana i na dužim zidovima). → fresko tehnika

Oko 600. g. pojavljuje se posebna tehnika koja je osobito česta u Cerveteriju, poznata sa skromnog broja spomenika koji se nazivaju [bokanere] ploče, a riječ je o terakotnim pločama koje su fino i tanko ožbukane, zatim je na njima napravljena jedna prethodna skica figura i općenito dekoracije da bi na kraju ta skica bila ispunjena bojama. Smatra se da se ova tehnika, kao i fresko slik. mogla pojaviti i u drugom kontekstu od zidnog slik., možda još u razdoblju kraja vilanovske kulture kada su žitelji današnje Toskane živjeli u drvenim kolibama koje su nerijetko bile premazane glinom, terakotom – u ruševinama pronađeni ulomci koji su slični ovim terakotnim pločama iz grob. Zato je velika vjerojatnost da ishodište ove tehnike treba tražiti na koncu vilan. kulture. S druge strane, sudeći prema izvorima, ova je tehnika neosporno grč. podrijetla. Dva najpoznatija seta ovih ploča čuvaju se u Britanskom muzeju u Londonu (ulomak s procesijom triju žena i ulomak sa sfingom) i u Louvreu (3 ulomka, dijelovi iste ploče koja se čuva u Londonu). To su bile uspravne, okomite ploče koje su se aplicirale na zid – zid je mogao biti drveni ili kameni. Ta dva seta pronađena su u samim grob. i zahvaljujući tome su odlično sačuvane što nije slučaj kod eventualnih takvih primjera u drugom kontekstu. Kod [bokanera] seta (dao ime tehnici) nema sumnje da se mogu povezati najmanje tri takve ploče, kada se one povežu vidi se da su koncipirane iz 3 površine. Donja površina je dekorativna zona koju ispunjaju vertikalne trake naizmjenično obojane u crveno i bijelo, središnja i najviša zona je figuralnog karaktera, a gornja ima funkciju korniža, dekorativnog okvira. Većina takvih ploča se datira u 6. st., ona sa sfingom datira se nešto malo kasnije. Tumačenje tih tema je uvijek ima nekoliko opcija (npr. tumačenje procesije s tri žene – uglavnom se misli da je riječ o procesiji žena koje nose darove pokojniku, neki autori smatraju da je to prikaz scene s vjenčanja Peleja i Tetide koji je vrlo čest na grč. crnofig. slik.), osim funkcije sfinge koja je jasna – ima apotropejsko značenje. Tumačenje scene dvije muške figure u intimnijem okružju je također problematičan. Možda je riječ o auguru i muškarcu koji traži neke savjete, desno je simbolično prikazan Hermes koji odnosi duše pokojnika.

Oko 550. g. pojavljuje se relativno novi način oslikavanja odnosno koncipiranja oslikane dekoracije u unutrašnjosti etr. grob. Tu inovaciju karakterizira podjela zidnih površina u nekoliko superponiranih (postavljenih jednih iznad drugih) traka, frizova. Ovo je važno jer, za razliku od onog prijašnjeg slikanja u kojima su postavljene izolirane scene, sada je postavljen temelj kontinuiranom, neprekinutom frizu koji će se i u etr. i u rim. umjetnosti zadržati sve do samog kraja antike. Najbolji primjeri su grob. Bikova i grob. Augura. Otprilike u isto vrijeme se pojavljuju najstariji primjerci etr. oslikane keramike koja nastaje po uzoru ne grčku – najreprezentativniji primjeri su oni koji su rađeni u radionicama grada Vulcija po uzoru na crnofig. grč. posude.

Pogledaj: Etrušćanske grobnice